Xan " das crebas " ( V )

Aló foi Xan baixando cara a costa, chegóu a unha praia e púxose buscar crebas, co temporal que facía aquela noite ben podía sair algo, nun intre vio unha luz que se lle acercaba e cando pasóu por el dixolle  o que a portaba - ¡ Boas noites !, ao cal contéstalle Xan - nos de Deus, - ¿Vostede, non é de por aquí non ?,díxolle o home - non, señor, estóu de paso e veño a ver si sae algo na praia pra facer uns cartiños que boa falta  me fan, -contestou Xan -¡ pois mira que ven !, eu... aló na parte de norte atopéi unha cousa grande que... si me botára unha man vendíamolo mañán ao chatarreiro- volveo engadir o home - non ai problema,- contestou Xan, -¡ imos logo!. Foron camiñando e Xan, que ainda que no seo pobo non era dado a compartir as crebas, aquí estaba fora e ... unha axuda esta ben, ademáis por aló solo ía estar un tempo. Chegaron as pedras, e xa viron un depósito de metal que ía e viña por mor dos golpes de mar, - ¡Amárralle ese cabo!, gritou Xan - lanzándollo ao novo compañeiro, --e, pásallo por baixo, - o compañeiro fixo o que decía Xan, pero... de súpeto un golpe de mar doulle aos dous e máis o depósito que os batéo contra as pedras,- ¿estas ben?- dixolle a Xan o compañeiro  - o cal, tivo a sorte de agarrarse ao depósito, - ¡ sí ! ,ainda que .... no costado estou sangrando, fixéronme daño os arneirons, boulle botar un pano que teño no saco e axúdoche a levalo, - ¡vale!, logo cando cheguemos a miña casa, direille a miña dona que lle faga as curas, contestoulle o compañeiro. Así botaronse a andar tirando do depósito. Xan, de cando en vez pegaba un berrido xa que lle molestaba a ferida. Era xa o mencer cando chegaron ao pobo, - espera aqui que aviso ao chatarrero e xa o vendemos- díxolle o caompañeiro -, Xan, medio dolorido, sentóuse enrriba  do depósito a descansar, ao pouco chegou o compañeiro con outro home que lle dixo - ¡bos días!, bueno, por esto dareibos ... vinte pesos e xa ides ben , Xan repostoulle - Vostede sabe que ben vale cuarenta, pero si nos da trinta e séu, o chatarreiro aceptóu, o compañeiro todo contento levou a Xan a sua casa que quedaba a pe dun monte, - ese monte chamanlle O Corpiño, despóis de tomar algo e facer as curas lévote- díxolle o compañeiro. Entraron na casa e alí estaba a dona con dous pequerrechos, - ¡muller!, ponnos  un trago de aguardente e máis fai o favor de atenderlle as feridas a este home, - ¿elogo, que pasou?, - contestou a muller - nada muller,e que topamos unha creba e o mar deunos cando a estábamos quitando e uns arneirons rascaronlle no costado,- respostoulle o seo home - Xan estirouse no banco e levantóu a camisa, - sangra bastante pero non e profunda, - dixo Xan, lavaronlla e desinfectaronlla e o rematar dille o home - ¡ala vamos!, boute levar enrriba do Corpiño xa verás. Sairon pola porta e furon subindo cara un monte que predominaba a aquel pobo, había xente polas ladeiras facendo peches das fincas coas pedras que ían traendo da caron do mar, e ao ser encostado enchian con terra, e así ,entre os muros e as pedras facían hortas, seguiron subindo e entre os toxos estaban uns rapaces xogando con un chisqueiro prendendollo lume as toxeiras, o home que acompañaba a Xan chamoulle a atención - ¡ nenos !, non vedes que vos ides emborrallar todos e vos van pegar ao chegar a casa, ademáis, hoxe non faí bo día que estan humedos. Os rapaces ríronse e escaparon correndo perdendose cara o pobo. Seguiron camiñando e, chegaron ao alto, había unhas pedras coroando a cima como si na antiguedade hubera aquí un castro o un enterramento, no alto dunha dela mirando cara o pobo había unha cruz, - esta é a cruz do alto do Corpiño que nos protexe, e, aquela que ve aló, e a que lle chaman a"pedra do verdugo", e dende aquí divísase todo o pobo, a ría, o santuario.. - Que bonito esto,- contestou Xan ,- e proseguío - " vas a sentir o vento na cara, o calor do sol, o ladrar dos cans o berro da xente, e ... dis que sitio seá este, e da igual, porque si sintes todo eso....estás no paraiso". - ¡ Que bonito ! exclamou o home;- boas vistas e gran sentimento o estar eiquí, pero ¿ porque lle chaman así ? dixo Xan. O home sentóuse, púxose a liar un pitillo, ofreceúllo a Xan , e logo de liar outro pra el dixo - un día antes de marchare meu pariente pra Arxentina quixo que subíramos aquí e estando onde nos atopamos dixo " quero levar esta sensación de libertade, purificación e..cando esté ao outro lado deste océano sentir que meu corpo esté aquí,  formando así unha unitutolidade", por iso lle poden chamar así a este monte por que cando nos temos que ir fora do pobo a traballar, nalgún momento do día pensas, cando estabas aquí, recreandote da paixase e sentes a liberdade mentres os teus ollos se enchen de baguas......Xan, botándolle a man por riba do hombro dille - ¡Vamos ! que aínda che quedan cousas por mostrarme...( continuará )

O " Sunrise ", e os séus salvadores

  Hoxe contaréi a historia de un naufraxio no cal quedou  pra posteridade unha lámina cos protagonistas do rescate.
  No atardecer do día 20 do mes de San Xoan do 1882, a néboa viña facendo acto de presenza pola punta do cabo do mundo, dándose presa, recollían os aparellos, José Dominguez Pazos e máis os seus dous fillos,  que, aínda rapaciños, ningún deles pasaba dos doce anos,de súpeto viron a que pasaba moi preto deles un gran barco, e minutos máis tarde sentiron un gran cruxido e...gristos e lamentos.José mandou a seus fillos apurar e que armaran os remos, bogaron rápidamente cara a onde procedían as voces, ao chegar viron ao Sunrise escorado e con claros signos de irse a pique, acababa de quellar encallado nos baixos de Duyo, quitaron da auga ao maquinista Charles Hall e despois ao mariñeiro Guillermo Castles, este último ao estar medio espido deulle José parte da sua roupa, os demaís tripulantes estaban en dous botes que lle dera tempo de arriar, en total foron 33 os naúfragos daquel barco de 1382 toneladas, encabezando a marcha cara a terra firme ía a lancha de José, atrás viñan as outras duas, era xa de noite cando chegaron. Non se sabe que motivo levou a estes naúfragos a non querer a axuda que lle ofreceo a xente cando estaban en terra.Uns días máis tarde o goberno Inglés recompensóu a este mariñeiro con 124,5 pesetas, algo máis doulle a Sociedade Española de Salvamento de Naúfragos, que  lle otorgou unha medalla de bronce e máis 150 pesetas, que boa
falta lle facían xa que este mariñeiro fisterrán tiña sete fillos e a sua dona enferma encamada facía xa catro anos, ademáis el tamen estaba enfermo pero tiña que traballar pra que a súa familia non pasase moitas necesidades.

Xan " das crebas" ( IV )

Uns dias mais tarde, Xan, que levaba tempo sin ganar  moito, decidío poñerse a andar e, dixo no pobo que ía cara outros lugares durante algún tempo, e, que non se preocuparan, ía ver si collía máis crebas, botouse a andar levando sobre as costas un saco con comida, algo de roupa, e outros enseres.Como era a mediodía, púxose a andar antes  de que, lle viñera a noite enrriba e haber si encontraba algo... o  vento soplaba de costas, e ,de cando en vez, caía un chubasco forte, Xan buscaba refuxo nas pedras e covas que ía encontrando, de súpeto no medio do ruido das ondas e do vento, sentío unha dulce voz, dou varias veces a cabeza e situouse ben cara onde procedía o son e....., efectivamente eran cantos, pero...¿ sereas?, ¡non!, a voz era masculina, pero ¿como ía cantar un home no mar?, si as que cantan son as sereas pra namorar os mariñeiros, según tiña oido contar os máis vellos cando era mozo. Foise arrimando cara a costa e...cada vez oía máis claro os cánticos daquel home, baixóu a aquela furna escarpada na que o mar entraba con forza, con gran axilidade foi baixando pero ese día estaba o mar moi bravo, desitío, e...botouse a andar cara unhas luces que se vían o leixos; - ¡ carallo!, pois sí que me puxen nervioso e todo, botou a man por dentro do abrigo e quitando unha petaca doulle un trago ao  aguardente que lle dera a sua irmán Lela, seguío andando e o chegar as casas petóu nunha que tiña luz e contestáronlle -¡ quen ven a estas horas! e vai Xan dixo - Sou un home que vai de camiño e, o chegar a unha furna que esta alo embaixo escomencei a escoitar uns cantos dun home e..., naquel intre abrese a porta aparecendo o rostro dun ancian que lle dixo - pase vostede home, e..quéntese ao lado da pota, Xan entrou, e, botandose ao lado da chimenea,estirou as mans e púxose  a quentalas, - bueno señor, dixolle o vello,¿que fai vostede por estes lugares nunha noite coma esta?. E vai Xan contoulle o conto, o vello movendo a cabeza afirmando as palabras de Xan díxolle - Sí señor, sí, e verdade o que oío, xa que, no sítio que me dí pasou según conta a lenda, unha tráxica historia, o dono dun castro que está alo enrriba, tiña unha filla chamada Frolinda, e, un día, apareceu un trovador e quedaron os dous namorados, o chegar o pai de loitar  e vendo que era verdade aquel amorío, pecha a sua filla e expulsa ao xuglar. Pero cada noite, o xoven dende os outeiros dedicáballe cantos de amor, entón enfurecido o pai, ordena arroxar ao xoven dende o alto dun penedo a unha furna da costa, ao saber a noticia do tráxico final, Frolinda enloqueceu e, escomenzóu a deambular día e noite polas ribeiras chamando ao seo amor. Unha noite, un criado levoulle a mala nova o pai, que viran a sua filla chamando ao seo amor no alto dunha furna escoitando unha cántiga do infortunado, veulle un golpe de mar desfeito en espuma, chegando ata onde estaba Frolinda e tomando a forma de Buseran, o trovador, envolvea nun abrazo desaparecendo con ela no fondo na furna."

E dende esa, as veces, escoitanse as cántigas de Buserán, por iso a furna esa chámase, a furna da Buserana. Xan dixolle - graciñas polo calor que lle collín e máis por contarme esa fermosa historia, pero teño que botarme a andar que teño que traballar esta noite - e onde traballa meu home, e vai Xan, pon o abrigo, colle o saco e dille - señor, eu traballo vendendo o que me dea o mar esa noite, pero....creo que eses fermosos cantos, non os poderei coller, e nesto alexouse cara a costa...( continuará )

O " Madeleine Reig " e a venganza da costa

Hoxe contaréi unha historia ocurrida na primeira metade do século pasado, concretamente esta historia e especial, xa que, algunhas veces esta costa garda con paciencia a sua venganza.
   Erache unha noite de fevreiro, case a raxor  do día 12 do ano 1938,un pequeno veleiro que navegaba rumbo a Camariñas con catro tripulantes e un cargamento de tellas e ladrillos, navegaba pola altura de Nemiña aquel velero chamabase Ocho Hermanos, o vento esa noite escaseaba e cerrara de neboa,de súpito, na proa apareceron unhas luces dun gran barco, o patrón gritalle a tripulación  que encendan os candiles e toquen a rebato,canto mais tocaban,máis se ve viña enrriba aquel vapor,hasta que... pasou limpamente por riba deles, capitán do vapor notando que algo pasara, mandou aminorar a marcha e mandou a tripulacion que miraran cara o mar por ambos costados,e alí estaban, encima dos restos, os catro naúfragos, arriaronlles escalas e cabos e subíronnos a bordo, aquel vapor era o Madeleine Reig , de nacionalidade alemana que viña de Casablanca, con un cargamento de cebada rumbo a Bremen, ao chegar a Coruña entrou no porto e deixou aos naúfragos.
   Pasaron vinte anos e nunha noite moi parecida case ao raxor do dia 30 de maio do 1957, con cerrazón de neboa e sin que ninguén se decatase,o mesmo vapor o Madeleine Reig, que levara por diante a aquel veleiro na mesma zona,camiñando a media marcha foi dereito a pedra do Farelo, preto do coido de Nemiña, deixando cravada a proa,o que sentenciou o seo posterior fundimento, os  23 tripulantes entre os que estaba a filla do capitán foron recollidos por los barcos de Muxía Sofía e mais o Yolanda levandoos para Camariñas, aquela costa estaba agardando a venganza daquel pequeno veleiro galego que anos antes vira afundirse preto dela, o bo desta historia foi que en ningún dos debanditos naufráxios houbo víctimas, pero si que quedou unha bela anécdota para lembrar.

Xan "das crebas" ( III )

Un día de temporal Xan como case sempre que facía malo,ergueuse da cama, e logo de se vestir collío camiño da praía, o mar esa noite sentíase dende lonxe, iba camiñando cando...., de pronto, unha forza tirouno para atras, el intentou seguir pero había como unha especie de muro invisible que non o deixaba avanzar, intentouno por varias veces sin conseguilo, e logo marchouse pra casa, estaba tan nervioso que cando chegou dixolle a sua dona - Xan,¿ que che pasou ?, el contestoulle - ¡ nada !, e botouse a dormir. Pola mañan cando se despertou, e viña a sua dona de mercar o pan díxolle - Xan, acabo de oir que esta noite Paco dos bois e mais o seu curmán Luis foron atopados na praia afogados, que foran as crebas e polo que escoitei, viñeronlle uns golpes de mar tan grandes que non poideron escapar,atoparannos aos dous xuntos alo dous metros pra riba da pleamar..,Xan, que estaba sentado, cerrou os ollos, apretou os puños e..respirou profundamente e dixo - vaia por Deus, sabes que onte pasoume esto, e contandolle o conto rematolle decindo, ¿ porque a min  non me deixou ir a praia e a eles si ?,- non cho sei Xan, contestoulle a dona, pero por algo sería...

   No inverno, Xan tiña que esforzarse en atopar crebas xa que había moi poucas, un día chamou a un "moino" que mercaba chatarra e quedou para a noite xunta unha caseta vella no muelle pra venderlle uns alpeos e mais unha cadea gorda, e cando estaban a cargar todo no camión, caeulles a garda civil e levounos ao cuartel, e vai Xan  e dixolle ao sarxento - bueno,señor sarxento, ¿ podese saber por que me traen a min aquí?,o sarxento dille enerxicamente - ¡ Bueno señor ! no me diga que no lo sabe, o acaso me quiere hacer tonto, pués hubo una denuncia de que estaban robando material del señor Garcia y efectivamente los cogimos a ustedes con las manos en la masa. Vai nese intre sáltalle Xan, - Pois mire señor, boulle a explicar coma foi, o sarxento respondelle - hable señor, hable. - pois mire, como fai mal tempo dende ai varios dias eu como usted xa sabrá iba a plaia a buscar haber si saira algo, xa que teño tres pequerrechos e non paran de decirme que teñen fame, entón ao pasar polo muelle vin a o moino ese e díxome - ¡ señó ! ¿ puede usted venir a echarme una mano con esto y le doi cinco duros ?, e vai eu pensando nos meus cativos dixen  - vale ,e como vera usted pensei que o mercara ao señor García, xúrollo pola almiña dos meus pequenos. nesto o sarxento fruncindo o ceño,mira pra Xan, que tiña unha cara de que non mataba nin unha mosca, e díxolle a un guardía - ¡ Sanchez ! ,acompañe a este señor hasta la puerta y a usted le digo que no lo vuelva a ver más por aquí. Xan todo contento saío decindolle - gracias señor sarxento teña vostede a tranquilidade que a Xan " das crebas" non o virá mais por aqui. Ao pobre moino que o colleron ca mercancía e mais o camion caelle un ano de cadea e mais perdío os trinta pesos que lle dera a Xan polo ferro.
  Uns dias mais tarde ( continuará )