Etiquetas

Rexistrado en Safe Creative ______________________________

jueves, 29 de abril de 2010

Os Ostrenimyos e o "Ara Solis"


Os Ostrenimyos eran un pobo pequeno,e coma todos tiña a necesidade de facerse forte, grande e numeroso por ter medo de ser absorbido polos outros pobos conquistadores, asentáronse no val de Duggium, e como era importante que as suas mulleres  fecundaran e deran novos guerreiros, esto buscaronno nas montañas dos altos seos, que era o promontorio visto dende o val o cal parecían os seos dunha muller cos seos pezon listos pra ser amamantados. Subiron a ela e levantaron un altar o "Ara Solis" o altar ao sol fecundo ,este estaba formado por catro columnas de pedra rematando nunha cúpula semicircular, esta cúpula era a primeira en recibir os raios de sol ao sair polo monte do Pindo, recibía tamén os raios cando estaba o sol no mediodía, pero, estes raios debilitábanse cando ia o sol morrendo no mar, o que, para os Ostrenimyos interrumpía o proceso de fecundidade, xa que, o " Ara Solis" tiña que recibir os raios do sol dende o seo nacemento ata a sua morte no mar. Para elo alinearon sobre a ladeira do monte que da cara o ocaso do sol, montículos de pedras de forma que levasen cara o "Ara Solis",os raios do sol cando ía camiño do seo ocaso. As pedras foron postas en catro montículos de dito monte que recibe os últimos raios solares, para que, en distintas épocas do ano, levasen os raios do sol ao outro seo, o cal tiña que amamantar o último acto da fertilidade, e que, o monte non se fora oscurescendo ata que o "Ara Solis" recibirá os últimos raios de sol.
     As mulleres que non eran fertiles, eran levalas ao "Ara Solis" pra ser fecundadas mentres éste recibía os raios do sol. O fruto, si non vía a luz ca cal fora bendito, a muller sería sacrificada. Estas ainda terían unha segunda oportunidade, levábanas as montañas das pedras sagradas e poñíanas entre duas grandes rochas, si estas se movían terían outra oportunidade de fecundar e si non serían sacrificadas. A muller será posta nunha cova cuberta de grandes pedras na cal estaba chea de serpes e culebras as cales darían morte a condenada.


miércoles, 21 de abril de 2010

Xan "das crebas" ( VII )

Ao mencer o amigo de Xoan levóu a éste a un secadoiro de concro  que estaba no camiño do santuario, chegaron alí e púxose a explicarlle a Xan como facían pra secalos, ao principio quitabanlle os raxos abrindo o concro, así non estaría gordo, logo esmunifábano, esa técnica chamáballe a atención a Xan, xa que, facían furados por toda a peza, - mira Xan, dixo o amigo así con estes buratos pasa o aire por eles pra secalo e despóis cando haxa vento do nordeste colgámolos fora, vixiando que non nos chova, non coma hoxe, que hai moita chuva e vento. Marcharon os dous cara a casa do amigo e Xan díxolle que xa se tiña que marchar, o amigo insistía que se quedara,  pero.... dixolle que tiña aínda moito que percorrer , collío as suas pertenzas e despendíndose deles marchóu cara a entrada do pobo, foi recitando un poema:


  " D'o mar n-a praya, sobr'a branca area
Morren as ondas, cómo ayer morrían,
Bordando a orela y-as escuras penas
C'o seu freque d'escuma nacarina.
  

As mesmas nubes cubren o seu ceo,
As mesmas barcas cruzan pol-a ría,
Os mesmos cantos se ôn d'os 
mariñeiros
E sobr'o mar as mesmas aves

chían." *                   
                                                                     
Como o día non estaba bo,e pronto escomenzóu a chover con intensidade, Xan foise a protexer a unha cova que estaba na praia, afondouse nela pero ao pouco, tivo que coller do saco un candil o cal prendío e a luz mostroulle que a cova afondábase máis, Xan seguío adiante, as filtracions da auga caíanlle polo corpo, de pronto... a luz do candil escomenzóu a oscilar, Xan pensóu que iso era un mijiño de  aire, asi que, esta cova debe ter unha saida,  foise adentrándose mais e ... de pronto, atopóuse con un colgante, era un cruxifijo de plata con incrustacións de pedras collíoa e limpóa , seguío adiante e había unhas pedras postas como formando escaleira, foi subindo pero topóuse con unha tapa de metal, empuxóuna e saío xunta un santuario antigo, pousóu o saco, collío unha pequena corda, na cal, puxo o cruxifixo botandóo despois no pescozo, rezóu unhas oracions diante da igrexa e marchóu camiñando cara unha praia que estaba mais o norte. Ao chegar a esta,  Xan púxose a buscar crebas, ainda que era unha praia de ria, ben podía haber algo, é,  ao chegar a punta que divide esta, no sainte, vío unha cousa rechamante, foise acercando e,  aló enfurnada estaba unha bola bermella, puxo as dúas mans e  conseguío arrincala das pedras, miróa ben e dixo pra sí, - e unha cousa ben rara, redonda , escurridiza  e... aínda pesa uns tres ou catro kilos, botóa no saco e púxose andar en busca do poblado mais preto, chegando a él case a noitiña, buscóu un comerciante que llo mercara, entróu nunha tenda e preguntóulle ao tendeiro si quería mercar aquela cousa, o tendeiro ao ver que Xan non sabía o que era  díxolle - ¡Meu Deus! ese debe ser unha bomba das novas que inventaron os ingleses, deixema aquí que lla faréi chegar as autoridades o máis axiña. Xan, aínda que, fose unha bomba quería sacar algo, xa que tiña falta de cartos, e díxolle ao comerciante - será o que diga vostede señor, pero... ¿polo menos unha recompensa a de valer?. - Vai, vai.. que va, pero mire, doulle 15 pesos por ela. Xan  aceptou, por un lado conseguía desfacerse da "bomba" , e por outro non estaba mal os cartos que lle daba. Vendendollo, e  foi tomar unha copa a un bar cercano. O comerciante ao Xan marchar pola porta chamou a sua dona - ¡ Pepiiiiita, ven aquí !, a dona indo a pe del dille  - ¿ que queres Ramón ?,contestándolle él - Mira que tamaño queso de bola lle merquei a ese parvo que acaba de sair pola porta por 15 pesos decíndolle que era unha " bomba ", contestandolle a muller - Ti sempre facendo o mesmo, mira que un día vaite castigar Deus polas trapalladas que fas.
       Xan ao rematar de beber no bar buscóu un abrigo onde durmir....( continuará )

* Poesía de Amador Montenegro

jueves, 15 de abril de 2010

SANCTA MARIA DE FINISTERRE, Jerónimo del Hoyo año 1607

  Transcripción completa das " Memorias del Arzobispado de Santiago del Cardenal Jerónimo del Hoyo", sobre o pobo de Fisterra.

                SANCTA MARIA DE FINISTERRE

      "  Esta villa está muy metida en la mar; en una punta que la tierra entra en el mar. Vate la mar en los edificios della por un lado y la punta de la tierra pasa más adelante un cerro arriba de buena media legua y por una y otra parte está todo rodeado de mar y al cavo deste cerro, en lo más alto del están unos vestigios de edificios. Dicen que allí solían vibir los gentiles y más a la baxada del mar, en un peñasco que bate el mar,  está un altar do por tradición en habiendo falla de agua va esta villa en procesión y dicen alli misa y luego dizen llueve. No está este altar cubierto por ninguna parte ni signo de hermita, sino descubierto al aire por todas partes, y, como digo,vate el mar en él. En la balda del monte hasta la villa y luego hacia riva como un tiro de vallesta está la iglesia y alla en lo alto estáuna hermita que dizen de San Guillelmo. Este santo vivió en esta hermita y dicen que trayendo una pipa de vino la desembarcó por do está el altar y queriéndola subir a do está la hermita dizen que llegó el demonio ( fol355.v.) y so color de quererle ayudar pretendió echársela a cuestas y con ella matarle y echarle a la mar, pero librole Dios.
        Esta villa dicen fundaron algunos viscainos y asturianos, los cuales acuden a pescar y para guarescerse y tener sus pescados hicieron algunas casas riveras del mar. Después creció esta villa y llego a tener casi ducientos vezinos y entre ellos hubo muchos mercaderes de pescados y aceites y otras mercancías y dizen entraba por la puerta de la dicha villa más de ochocientas cargas de pan de renta. Esta villa fué cercada por una parte, porque por la otra la cerca el mar y aora solo tiene una puerta por do se entra y sale, por estar toda rodeada de mar. A un cuarto de legua antes de entrar en esta villa están a vista las dos mares que la açercan,cosa de dos tiros de escopeta el uno del otro. Está facil de islar por ser arena y poca distancia y casi llano.
       Tiene esta villa al presente como sesenta vezinos; es del arçobispo, mi señor. El trato dellos es pescar y lo más que se pesca es congrio y pescada cecial y hay muy buenos barbos. Este lugar fué quemado tres o quatro veces y así está muy pobre.
       Tiene esta villa dos tiros de artillería muy raçonables y por esta causa no se  (en blanco) los navíos enemigos aunque desembarcaran por otras partes: tiene otros cuatro chicos que pueden ir en barcos.
        Los fructos todos a la cura, que valdrán veinte cargas de todo pan y treinta ducados del pescado. La fábrica tiene de renta veinte y una cargas y cinco ferrados de trigo y ciertas pieças de ganado y algunas casas de que le pagan quarenta y siete reales y dellas las quatro o cinco no se avitan por estar casi derribadas y esta hacienda tiene de pensión treinta y dos misas cantadas y veinte y una reçadas. Hay una capilla buena al lado del Evangelio que ( fol.356.r.) fundaron Antonio Pérez y María Blanca y es al presente patrón della su nieto el capitán Antonio Bermúdez de Castro. Tiene su fundación dos misas reçadas cada semana, lunes y sábado, y una al principio de cada mes con toda y las de Nuestra Señora de Março, Agosto y Septiembre. Hay otra capilla de la Quinta Angustia, imagen muy buena y devota, y cave della está la del señor San Miguel. es patrón Domingo estévez. Tiene de su fundación ésta capilla dos misas reçadas cada semana, miércoles y biernes, dizen son doce cargas de trigo la que tiene esta capilla. Hay otra capilla de Santa Lucía en entrando en la iglesia. Tiene alguna renta a la mano isquierda, frontero de la pila baptismal :  no tiene fundación de misas pero el pueblo hace decir una cada año. Hay un hospital que está frontero de la iglesia : tiene alguna renta y está medianamente concertado y tiene un quarto ques como media casa con puerta a la calle por si, con dos aposentos donde se les da posada al predicador que viene aqui a predicar las quaresmas. Hay tres hermitas de San Guillelmo questán en lo alto del monte donde se muestra un sepulchro de piedra al lado del Epistola, donde dicen estava el cuerpo del santo y que los franceses bretones, quando saquearon esta villa se lo llevaron y un braço del mismo guarnecido de plata que tenian abaxo en la iglesia : Santa Catherina questá en lo llano cerca de la villa está decente. San Roque, questá cerca de la misma hermita, está decente.
        En esta iglesia hay una imagen de Nuestra Señora muy devota y así acude a ella mucha jente en romería. Unos enemigos quisieron sacar esta imagen y la echaron una soga al cuello y no pudieron sacarla ; quedó algo torçida la caveça ; está en el altar mayor. Hay además ( fol. 356, v.) desto un Santo crucifixio muy devoto : está en una capilla con sus puertas y el Crucifixio está en el altar con tres belos y luego con dos puertas cerrado y cada vez que se enseña es con dos fachas encendidas con mucha devoción.
        El tiempo que visité esta villa llegaron a un cuarto de legua dos navios de enemigos : uno de ingleses ladrones y otro de pichelnigos estos se anduvieron paseando toda una tarde de una parte a otra y con esto se pusieron guardas y centinelas de dia y de noche y el que las ordenaba era el sargento mayor Coçara, y como a las ocho o nueve oras de la noche echaron una lancha y en ella se metieron algunos de los pichelingos y pasaron armados a la guarda y no les conocieron y estos fueron hacer cubrir y sacaron un navío de junto a las casas y le trujeron a los suyos, pero fué Dios servido que pensando ellos que traian algo no traian más que losa de Portugal y axos y cebollas y el vino y el pan para sustento. Esto le quitaron y mucha de la loza quebraron y luego alargan el navío con solo un muchacho y un marinero questaba en él cuando le cogieron y así la pérdida no fué mucha ( fol.357.r.)."

        Bibliografía :
        MEMORIAS DEL ARZOBISPADO DE SANTIAGO del Cardenal Jeronimo del  año 1607
        tránscripto por Angel Rodriguez González yenito varela Jácome / ed. Porto - Santiago, sin fecha

viernes, 9 de abril de 2010

Xan "das crebas" ( VI )

Van baixando pola ladeira norte do Corpiño, era mais descansada que pola que subiron antes, Xan ollaba pra unha ermida que se vía na beira do mar, ollou ao seo amigo e dí :
as ondas asolagan a memoria
e descenden lentas
no aturuxo da tarde

" un acerbo ronsel
de escuma
coita a brisa

e só o silencio
—temeridade nosa—
é un devalar errante
onde se perde o norte

e o naufraxio
existe " *

de súpeto un gran estrondo sintese ao lonxe,xemidos e gritos de xente que desesperadas buscan unha táboa de salvación,os dous homes corren, as feridas do costado de Xan non lle deixan ir mais depresa o mar estaba bastante malo,pasaron por preto do santuario cando ven o que temían, un pequeno barco de carga encallóu nos baixos preto da costa, o mar, cando viña, azoutaba con forza na amura de estribor facendo que escorase mais botandou a mercede das ondas, un tripulante que estaba na proa lanzoulle un cabo cara os dous homes logrando estes collelo e amarrárono nunha pedra que quedaba máis arriba, os tripulantes tensaron a corda e un deles pasóu cara terra traendo outro cabo, entre os tres improvisaron un andaribel polo cal rescataron aos demais membros da tripulación. Puxéronse a descansar encima dunha gran laxa de pedra que...,de súpeto escomenzóu a balancear, os homes asustados erguéronse - ¡ tranquilos ! non vos preocupedes,dixo o amigo de Xan,  esta é a pedra que  antiguamente servía como pedra de xustícia, na que, os druidas, determinaban as veracidades ou mentiras si esta se movía ou non .-Xan contestoulle - entón esta e a famosa ...... - ¡ sí ! Xan si, córtalle a palabra o seo amigo eso é, e aquela na cal amarramos a corda e a outra. Xan botandose a mirar cara o santuario  quita a gorra e santíguase facendo o mesmo a tripulación do barco, o capitán con gran sentimento dí - mandaréi facer unha maqueta do barco e donareina a este santuario como mostra de agradecemento. O amigo de Xan pasalle a man polo lombo e decíndolle  - ¡ vamos ! que a noite está preto. Colleron un camiño e pasaron a carón dunha furna que lle chaman da rechinla, un nome que recibe deste paxaro que cria todos los anos en ela, mais adiante había unha fonte onde beberon e limparon as feridas,despois seguiron cara o pobo, o chegar Xan e o amigo fanlle saber as autoridades o sucedido deixando a tripulación baixo a sua custódia e mentres os dous homes foron cara a casa do amigo para tomar algo e pasar a noite.....( continuará )

*poesía extraída de PUNTA ARNELA, Lento bruar de Modesto Fraga

sábado, 3 de abril de 2010

O Santo Enterro visto por un costaleiro

O nervos escomenzan a asomar, está preto o momento da salida, vai entrando no camposanto e acércase as tumbas dos seres queridos,  i, en silenzo, reza unha oración, marcha apenado,  venlle a memoría os recordos dos anos en que todos disfrutaban deste día. Acércase ao trono da Cofradía do Santo Sepulcro da que el é cofrade, colócase no sítio asignado,  xa que,  acercanse traendo o corpo de Xesús pra botalo na urna que está enrriba do trono, silencio, e o que se escoita cando o están pondo, cerran a tapa de cristal, prenden as  luces, o capataz da a orden de salir, súben o trono e deixano pousar nos seos hombros, comenzando a andar, van pasando pola xente que está polos lados mirando pra urna, uns rezan outros santíguanse e outros contemplan a solemnidade con que marchan os costaleiros. El pon a mirada fija pra diante, decátase que o que o precede vai descalzo, de cando en vez pensa nas persoas polas cales se ofreceu a levar, rezando ou pra así coller máis forza pra aguantar o peso. A banda de música toca "La muerte no es el final", unha marcha fúnebre que transmite máis emocións, a cara ruborízase e , o trono escomenza a "bailar", a xente párase, mira, algunha chora, son os momentos  máis emotivos, desvía a cara da xente e bótase ollar pra diante, ten medo que se asome algunha bagua e...non quere. No medio da procesión escomenza a chover, ao principio esa auga alivia a calor que leva, despois xa e bastante o que chove, párase de andar por uns minutos, mentres deciden si acortar a procesión ou facer o percorido, preguntan e veñen a darlle a nova ao capataz decindo que se acortaba, firme o capataz contesta decindo que o Santo Sepulcro continúa o percorrido establecido, facendo con esta decisión  que continúe como estaba previsto, os centos de fieis siguen acompañando, logo de quince minutos escampóu nonchovendo máis, seguiron marchando en procesión transmitindo máis solemnidade por mor de que a chuvia os mollara,e a auga escorríalle pola cara abaixo, a xente asentaba coa cabeza aceptando a decisión do Santo Sepulcro, cada vez había máis fieis, eso daballe a el maís ánimos, xa que a pesar da chuvia  axente aguantóu. Sube o Santo Enterro buscando o  campo preto do Sepulcro,  a xente enche ambos lados, esperan a urna , o costeleiro mira prao chan, e noite pechada e avanza cara o Sepulcro, paran, esperan pola Dolorosa,  xa que San Juan , a Verónica e a Santa Cruz están facendo pasillo, ao chegar a Dolorosa quitan o corpo do Cristo envolto da urna e danllo aos encargandos de depositalo no Sepucro que está no alto do montículo. A urna vacía avanza coas luces apagadas cara o sítio de partida, os sentimentos e a dor escomenzan a aparecer, esa dor que unha vez acabado,  é menguado polos ánimos dos séus, que lles felicitan por la decisión tomada.